Leeftijdsgebonden maculaire degeneratie (LMD)

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)

Kan ik LMD hebben zonder dat ik het weet?

LMD komt voor bij mensen van 50 jaar en ouder. In het beginstadium van de ziekte zijn er mogelijk geen symptomen. Soms kan men last hebben van ongemak in het donker of een verminderde contrastwaarneming.

Wanneer het eerste oog is aangetast, kan het gebruik van het andere oog het verminderde gezichtsvermogen van het aangetaste oog compenseren.

Alleen een oogheelkundig onderzoek kan de diagnose AMD stellen.

Hoe weet ik of ik risico loop op AMD?

Zoals de naam al aangeeft, wordt AMD of leeftijdsgebonden maculadegeneratie veroorzaakt door abnormale veroudering van het netvlies.

Mensen met LMD zijn ouder dan 50 jaar, dus leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor LMD.

Er zijn ook andere risicofactoren, zoals roken.

Het lijkt er ook op dat LMD in sommige families vaak voorkomt en in andere families zelden, wat wijst op een mogelijke erfelijkheid.

Ten slotte zijn er nog andere risicofactoren geïdentificeerd, maar deze hebben een minder sterke associatie en zijn niet bevestigd: hoge bloeddruk, dyslipidemie, obesitas, cataract of een tekort aan antioxidante micronutriënten.

Als u vragen heeft, aarzel dan niet om uw huisarts of oogarts te raadplegen.

Kan ik AMD voorkomen?

Recente studies hebben aangetoond dat roken het ontstaan van AMD kan bevorderen en het in een vergevorderd stadium kan verergeren. Daarom is het raadzaam om te stoppen met roken; gespecialiseerde consulten kunnen helpen bij het stoppen met roken.

Wat betreft de te volgen voeding, wijzen verschillende onderzoeken op het belang van een gevarieerde voeding die rijk is aan groenten, vers fruit en visolie. Deze voeding levert namelijk vitamines en antioxidanten. Vitamine A (retinol, nodig voor de vorming van pigmenten in de oogcellen), C en E zijn bijzonder goed voor de ogen en komen in veel voedingsmiddelen voor. Ze komen voor in citrusvruchten, groene bladgroenten (sla, spinazie…), paprika’s, wortelen, kiwi’s, maar ook in tarwekiemen en plantaardige oliën. De omega 3-vetzuren in zeevruchten en vette vis uit koude zeeën (zalm, sardines, ansjovis…) zouden ook een beschermende rol spelen tegen AMD. Deze maatregelen zijn niet wetenschappelijk bewezen, maar kunnen nuttig zijn gezien de huidige kennis over de biologie van het netvlies.

Wat zijn de eerste symptomen van AMD? Hoe weet ik of ik deze ziekte heb?

AMD kan leiden tot verlies van het centrale gezichtsvermogen, terwijl het perifere gezichtsvermogen meestal intact blijft. De eerste tekenen van de ziekte zijn meestal onopvallend voordat de kenmerkende symptomen optreden, waarvan het meest gevorderde stadium het verschijnen van een vlek in het midden van het gezichtsveld is.

Omdat ze onopvallend zijn, kunnen de vroege tekenen van de ziekte over het hoofd worden gezien: een vermindering van het gezichtsvermogen bij oudere mensen mag niet automatisch worden toegeschreven aan de natuurlijke veroudering.

De volgende symptomen kunnen wijzen op AMD:

• Verminderde contrastgevoeligheid: In eerste instantie kunt u het gevoel hebben dat u te weinig licht heeft om te lezen of te schrijven. Beelden kunnen er doffer of geler uitzien.
• Verminderde gezichtsscherpte: U kunt ook moeite hebben om details waar te nemen. De vermindering van de gezichtsscherpte kan snel optreden.
• Vervorming van rechte lijnen: U kunt rechte lijnen ook als vervormd of golvend waarnemen. U hebt bijvoorbeeld de indruk dat rechte lijnen vervormd of golvend zijn in een kruiswoordraadsel of op tegellijnen. Dit wordt ‘metamorfopsie’ genoemd.
• Het verschijnen van een donkere vlek in het midden: U kunt een zwarte of grijze vlek (een scotoma genoemd) voor uw oog waarnemen, waardoor u moeite heeft om dingen te onderscheiden.

Bij elk van deze symptomen moet u snel een oogarts raadplegen, want alleen hij kan de diagnose van AMD of een andere oogziekte stellen.

Voor meer informatie kunt u terecht bij uw oogarts.

Wat moet ik doen als ik denk dat ik AMD heb of als ik symptomen van AMD begin te voelen?

LMD is een oogheelkundige spoedgeval. Als iemand een plotselinge verslechtering van het gezichtsvermogen ervaart, het gevoel heeft dat hij/zij vervormde of golvende lijnen ziet of als hij/zij een of meer donkere vlekken in het midden van het gezichtsveld waarneemt, moet hij/zij onmiddellijk een oogarts bellen.

Bij de minste twijfel is het belangrijk om tijdens het telefoongesprek duidelijk te beschrijven welke symptomen u ervaart.

Als ik LMD heb, wat zijn dan de gevolgen voor mijn dagelijks leven?

Alleen het midden van het netvlies wordt door LMD aangetast, dus in de meeste gevallen heeft alleen het centrale gezichtsvermogen er last van. Patiënten ondervinden vaak hinder bij bijvoorbeeld lezen, naaien, knutselen of het herkennen van gezichten op straat. Maar omdat het perifere zicht meestal normaal blijft, kunnen ze zich bijvoorbeeld zelfstandig verplaatsen en aankleden. Zo behouden ze een zekere mate van zelfstandigheid.

Wat is het verschil tussen de ‘droge’ vorm van AMD en de ‘natte’ vorm van AMD?

Er zijn twee vormen van AMD:

• De ‘droge’ of atrofische vorm komt het meest voor, maar verloopt langzamer. Deze vorm wordt gekenmerkt door een geleidelijke afname van de cellen in het netvlies en een verdunning van de macula.
• De ‘natte’ of exsudatieve vorm komt minder vaak voor dan de ‘droge’ vorm, maar verloopt sneller. De ontwikkeling ervan kan soms leiden tot verlies van het centrale gezichtsvermogen. Bij deze vorm van AMD ontwikkelen zich abnormale bloedvaten, neovaten genaamd. Deze bloedvaten zijn zeer kwetsbaar, waardoor er vloeistof en soms bloed uit lekt, dat zich ophoopt in het netvlies en verantwoordelijk is voor de gezichtsstoornissen.

Ongeacht het stadium en de vorm van de ziekte moet deze regelmatig door een oogarts worden gecontroleerd om de ontwikkeling ervan te volgen en een eventuele aantasting van het tweede oog op te sporen.

Als ik LMD in één oog heb, kan ik dan ook LMD in het andere oog krijgen?

LMD wordt beschouwd als een ziekte die beide ogen kan aantasten. Als het eerste oog eenmaal is aangetast, is er namelijk een verhoogd risico dat ook het tweede oog wordt aangetast. Toch behouden veel patiënten met zeer ernstige vormen van AMD in één oog hun hele leven lang een goed zicht in het andere oog. De ernst van de aantasting van het tweede oog varieert dus sterk van persoon tot persoon: deze kan snel optreden, maar ook pas later.

Patiënten die al AMD hebben, wordt aangeraden hun gezichtsvermogen regelmatig zelf te controleren, oog voor oog, met behulp van het Amsler-rooster (of een ander hulpmiddel, bijvoorbeeld een kruiswoordpuzzel) en dat zij hun oogarts opnieuw moeten raadplegen als hun gezichtsvermogen verandert (bijvoorbeeld: afname van de gezichtsscherpte, moeite met lezen, vervorming van rechte lijnen, verschijnen van donkere vlekken in het midden van het gezichtsveld).

Kan AMD genezen worden?

AMD is een chronische aandoening. Momenteel bestaan er geen geneesmiddelen die AMD definitief kunnen genezen, maar er zijn wel oplossingen die de progressie van de ziekte kunnen vertragen en de symptomen kunnen verlichten. Uw oogarts zal beslissen welke aanpak het meest geschikt is voor uw geval.

• Voor de ‘natte’ vorm van AMD zijn behandelingen beschikbaar die worden voorgeschreven en toegediend door oogheelkundig specialisten. Deze kunnen in het wit van uw oog worden geïnjecteerd; we spreken dan van intravitreale injecties of IVT’s.
• Voor de ‘droge’ vorm van AMD bestaat er geen behandeling, maar optische hulpmiddelen en visuele revalidatie kunnen een grote hulp zijn.

Als ik AMD heb, mag ik dan nog autorijden?

Elke bestuurder is zelf verantwoordelijk voor zijn daden en beslissingen. Wanneer het gezichtsvermogen sterk achteruitgaat, kan autorijden gevaarlijk zijn voor uzelf en uw omgeving.

Daarom is het erg belangrijk om dit met een oogarts te bespreken. Vraag uw naasten om u naar uw afspraken te begeleiden als u niet zelfstandig kunt reizen.

Zijn er activiteiten die ik niet mag doen?

Er zijn geen ‘verboden’ activiteiten als u LMD heeft, zolang uw veiligheid of die van anderen niet in het geding is. Als uw gezichtsvermogen het toelaat, moet u uw activiteiten blijven uitoefenen. Visuele revalidatie kan ook helpen. Er kan advies worden gegeven om u beter te verplaatsen en uw dagelijkse activiteiten uit te voeren met kleine, eenvoudige trucs: visuele markeringen aanbrengen op de wasmachine, vergrote etiketten op voedselverpakkingen…

Reizen is toegestaan. Er zijn geen bijzondere gevaren verbonden aan het nemen van het vliegtuig of een ander vervoermiddel.

Moet AMD regelmatig door een oogarts worden gecontroleerd?

AMD is een chronische en progressieve aandoening. Mensen met AMD moeten daarom hun hele leven lang worden gecontroleerd en regelmatig naar hun oogarts gaan. Omdat elke vorm van AMD anders is, bepaalt de arts hoe vaak controles en behandelingen nodig zijn.

Tussen twee afspraken door wordt patiënten met AMD aangeraden om hun gezichtsvermogen regelmatig zelf te controleren, oog per oog, met behulp van het Amsler-raster (of een ander hulpmiddel, bijvoorbeeld een kruiswoordpuzzel). Als ze het gevoel hebben dat rechte lijnen vervormen of dat er een vlek in het midden van hun gezichtsveld verschijnt, moeten ze snel een oogarts raadplegen.

Zelfs als het gezichtsvermogen gestabiliseerd is, is het essentieel om de afspraken met de oogarts na te komen om de evolutie van AMD te controleren.